Psia starość. Część druga

Psia starosc miniatura2

 

 

 

Psychika seniora, czyli dlaczego mój pies zachowuje się inaczej.

 

 

 

 

Psia starosc 2czesc

Psia starość. Psychika seniora, czyli dlaczego mój pies zachowuje się inaczej.

Rozmawiając z właścicielami starzejących się psów, często można usłyszeć o niepokojących zmianach w zachowaniu pupili. Właściciele narzekają, że starszy psiak zrobił się uparty, nie reaguje na dawno wyuczone i opanowane komendy, że jest apatyczny i obojętny, lub przeciwnie -  stał się bardziej nerwowy, ma kłopoty ze snem lub przejawia wzmożoną agresję. Skąd te zmiany?
Wraz ze starzeniem się zwierzęcia, starzeje się także jego mózg. Naturalne procesy degeneracyjne mózgu, podobnie jak dzieje się to w przypadku ludzi, prowadzą do zmian w zakresie procesów poznawczych i w zachowaniu psów. Dodatkowo niewiele psów w podeszłym wieku jest wolnych od innych chorób, które same w sobie mogą powodować wystąpienie specyficznych zmian behawioralnych lub nasilać te spowodowane starzeniem się ośrodkowego układu nerwowego. W przypadku wielu schorzeń objawem im towarzyszącym jest ból, którego odczuwanie także znacząco wpływa na kondycję i zachowanie zwierzęcia. Dlatego w przypadku wystąpienia u psiego seniora zmian w zachowaniu, należy przede wszystkim zadbać o dokładną diagnostykę celem wykluczenia chorób układowych, ewentualnych nowotworów, w tym guzów mózgu i innych patologii OUN.

Z jakimi problemami behawioralnymi zgłaszają się do weterynarzy właściciele seniorów?
Według badań brytyjskich zaburzenia behawioralne przejawia ok. 48% psów, które ukończyły 7 rok życia, 62% psów między 11 a 16 rokiem życia wykazuje objawy osłabionej sprawności układu nerwowego, a 100% psów po ukończeniu 15 roku życia przejawia różnorodne zaburzenia neurologiczne.
Główne problemy behawioralne, z jakimi zgłaszali się do specjalistów opiekunowie starszych psów:
lęk separacyjny - 30%
agresja wobec ludzi - 27%
agresja wobec innych zwierząt - 17%
kompulsje - 8%
zaburzenia poznawcze -  7%
fobie - 5%
lęk - 4%
załatwianie potrzeb fizjologicznych w domu - 3%
nieadekwatna i/lub zwiększona wokalizacja -  1%
(za  lek.wet. Jagna Kudła, "Przyczyny zachowań agresywnych u starych psów na podstawie badań w wybranych lecznicach i klinikach weterynaryjnych w Warszawie").

Psy podobnie jak ludzie, ujawniają w zachowaniu zmiany wynikające z fizjologicznego starzenia się mózgu, cierpią również na analogiczne jak u ludzi klasyfikowane jako jednostki chorobowe zespoły zaburzeń, takie jak depresja inwolucyjna (starcza), czy odpowiednik ludzkiej choroby Alzheimera. Zmiany w psiej psychice i w postrzeganiu otoczenia przez psich seniorów, określane są mianem zespołu zaburzeń poznawczych. Takie rozpoznanie może postawić lekarz weterynarii po przeprowadzeniu dokładnych badań i wywiadu, dotyczącego zachowań psa.

Zmiany zachowania psich seniorów przyporządkowane są do pięciu kategorii:

DEZORIENTACJA

Starsze psy mogą mieć trudności w odnajdywaniu się w znanych sytuacjach, także z opóźnieniem rozpoznawać znanych ludzi, miejsca i przedmioty. Mogą wówczas reagować nieufnie lub wykazywać niepokój, czy powarkiwać. Wydają się zagubione, często snują się bez celu po domu. Może pojawić się niepamięć wyuczonych komend i rytuałów. Senior z opóźnieniem lub dopiero po wielokrotnym przypomnieniu wykonuje proste komendy, zapraszany na spacer może mylić drzwi, które prowadzą na zewnątrz, nie pamiętać gdzie znajduje się jego miska. Ze względu na pojawiające się zaburzenia pamięci krótkotrwałej, seniorzy z trudem uczą się nowych komend, niekiedy jest to całkowicie niemożliwe.

ZMIANY W RELACJACH Z OPIEKUNAMI I OTOCZENIEM

Senior staje się apatyczny, wydaje się smutny, może unikać bliskości człowieka, chować się. Obojętnie przyjmuje powrót właściciela do domu, wszystko co dawniej wzbudzało w nim entuzjazm, przyjmuje bez większej reakcji. Mogą się także zdarzyć zachowania przeciwne, pies zaczyna "wisieć" na właścicielu, nie odpuszcza go na krok, niepokój wywołuje zniknięcie opiekuna w drugim pokoju, mogą pojawić się problemy z lękiem separacyjnym. Starsze psy stają się nerwowe, mogą reagować bardziej agresywnie w obliczu odczuwanego dyskomfortu. Bardzo często zmianie ulegają ich relacje z innymi zwierzętami, dotyczy to także tych, z którymi niejednokrotnie przez lata dzieliły wspólnie dom. Z jednej strony staruszek ma zmniejszoną tolerancję na wybryki i znane mu wcześniej i akceptowane zachowania młodszych członków stada, z drugiej strony, dla młodszych zwierząt starzejący się pies, zaczyna zachowywać się w niezrozumiały sposób. Często rodzi to napięcia i konflikty.

ZABURZENIA SNU
Zaburzeniu ulega cykl snu i czuwania. Seniorzy często więcej śpią w ciągu dnia, skraca się długość snu w nocy. Dodatkowo może się pojawić aktywność nocna, związana z poczuciem zagubienia lub dyskomfortem związanym z chorobami. Pies wtedy nie śpi, wędruje po domu, szuka sobie miejsca, zachowuje się tak, jakby chciał wyjść, ale po wyprowadzeniu nie ma potrzeby załatwienia się.

ZABURZENIA NAWYKÓW HIGIENICZNYCH

U seniorów zdarzają się przypadki załatwiania potrzeb fizjologicznych w domu. Mogą być sporadyczne, czasami dochodzi także do całkowitej utraty nawyku oddawania moczu i kału tylko i wyłącznie poza domem.

ZMIANY AKTYWNOŚCI

Senior może wykazywać niechęć do ruchu, nie reagować na zaproszenia do zabawy. Jego aktywność spada, co ma oczywiście związek z ogólnym stanem zdrowia i samopoczucia psa. Należy zwrócić uwagę na zachowania pojawiające się na drugim biegunie: wzmożona aktywność, uporczywe powtarzanie czynności wskazują na możliwość rozwinięcia się u seniora zachowań stereotypowych.


Przytoczone wyżej zachowania mogą pojawiać się w różnym natężeniu i w różnych zestawieniach. Jeśli pojawi się u naszego starszego psa jakiekolwiek niepokojące zachowanie, dobrze jest opowiedzieć o nim lekarzowi podczas wizyty w gabinecie weterynaryjnym. Lekarz będzie mógł rozpocząć diagnostykę pupila, wykonać niezbędne badania kliniczne, a jeśli postawi rozpoznanie demencji, wdrożyć odpowiednie leczenie farmakologiczne. Bo choć wielu właścicielom wydaje się, że niepożądane zachowania ich starszych psów są nieuniknione i nie da się z nimi nic zrobić, współczesna weterynaria w wielu przypadkach oferuje leki, które zmniejszają nasilenie objawów, opóźniają procesy neurodegeneracyjne i tym samym zwiększają komfort życia zarówno naszego pupila, jak i nas samych. Należy pamiętać, że starszy pies nie robi się z wiekiem „złośliwy", zmiany w jego zachowaniu są konsekwencją procesów starzenia się bądź chorób. Pies nie ma na nie wpływu, choć gdyby miał wybór, z pewnością chciałby czuć i zachowywać się jak młody psiak. Nastawienie emocjonalne opiekunów, zrozumienie przyczyn zachowań pupila, akceptacja i wyrozumiałość ofiarowana seniorowi, są kluczowe dla jego funkcjonowania. Z drugiej strony bardzo istotne jest, by nie zaniedbywać stymulacji umysłowej staruszka. Z seniorem należy pracować biorąc pod uwagę jego ograniczenia. Warto przestrzegać ustalonego porządku dnia, w miarę możliwości karmić i  wyprowadzać na spacer o stałych godzinach. Rutyna i przewidywalność zwiększają poczucie bezpieczeństwa. Jeśli nasz pies jest zagubiony w domu, warto nieco przeorganizować przestrzeń wokół niego, by mógł się łatwiej poruszać, trafiać do drzwi. Spacery z seniorem powinny być częstsze i krótsze (wspomoże to także psy, które mają problemy z czystością w domu), o ile pozwala na to jego stan zdrowia. Można zabierać go w nowe miejsca, warto też zapewniać mu kontakt z innymi psami, choć z zachowaniem ostrożności i z dużą uważnością na feedback pupila. Właściciele staruszków muszą umieć odnaleźć „złoty środek" między zapewnieniem stymulacji a spokojem i przewidywalnością. Zamiast wyczerpujących zabaw ruchowych, warto wprowadzić zadania węchowe, takie jak wyszukiwanie smakołyków w trawie lub schowanych w domu zabawek. Wskazane jest też ćwiczenie komend - sesje powinny być krótkie, psiak szczodrze nagradzany za każdy najdrobniejszy sukces, a poziom trudności (raczej niski) dopasowany do jego indywidualnych możliwości. Stymulacja umysłowa pozwala wzmacniać kontakt i orientację seniora na właściciela.
Pamiętajmy, by okazywać naszym seniorom zrozumienie i akceptację, gdy z wiekiem zmieniają się ich zachowania. Nasz spokój, opanowanie i miłość to emerytura, na którą nasze psy pracowały całe życie. Świadomość i wiedza na temat zmian w psychice psów, zachodzących wraz z wiekiem, może pomóc nam z troską podejść do ich trudności i zapewnić naszemu staruszkowi niezbędną opiekę i wsparcie.  

Agnieszka. Maj 2015

Literatura:
Tekst oparty głównie na źródle w postaci znakomitej pracy doktorskiej lek. wet. Jagny Kudły:
Lek. wet. Jagna Kudła, "Przyczyny zachowań agresywnych u starych psów na podstawie badań w wybranych lecznicach i klinikach weterynaryjnych w Warszawie". Praca doktorska, promotor: prof. dr hab. Tadeusz Kaleta. Warszawa: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, 2012.

Lek. wet. Jagna Kudła
http://medycynabehawioralna.republika.pl/pictures/magazyn_weterynaryjny_022006.pdf

http://www.weterynarz.pila.pl/porady/118-jak-dba-o-starzejcego-si-psa.html
Lek. wet. Joanna Iracka
http://www.psy.pl/archiwum-miesiecznika/art6870,behawiorysta-radzi-czy-psa-da-sie-choc-w-pewnym-stopniu-uchronic-przed-zwierzeca-wersja-alzheimera.html
http://www.psy24.pl/2035-AKTIVAIT-zapobiega-pogarszaniu-sie-sprawnosci-ukl-nerwowego-oraz-zmniejszaniu-aktywnosci-w-zwiazku-ze-starzeniem-sie-psow.html
Agnieszka Filar
http://codlapsa.pl/psia-starosc-czyli-rzecz-o-seniorach/

 

 

 

 

 

 

 
Polish (Poland)Norsk bokmål (Norway)English (United Kingdom)