Podręczna biblioteczka - część 4

Biblioteczka czesc4

 

 

James O'Heare
"Zachowania agresywne u psów"

 

 

Łatwiej było by napisać kim nie jest James O’Heare, niż kim jest. Przede wszystkim to międzynarodowy wykładowca i behawiorysta zwierzęcy (certyfikat Association of Animal Behavior Professionals), promujący wychowanie i szkolenie zwierząt bez używania przemocy takiej jak kary czy obroże elektryczne. To również prezes The Companion Animal Sciences Institute, dyrektor stowarzyszenia The Association of Animal Behavior Professionals i współzałożyciel stowarzyszenia the International Association for Animal Behavior Consultants. Oprócz tych funkcji James O’Heare jest członkiem koalicji No Shock Collar Coalition i stowarzyszenia The Pet Professional Guild oraz pracownikiem naukowym International Behaviorology Institute Association i Cambridge Center for Behavioral Studies.
James O’Heare międzynarodową sławę zdobył przede wszystkim jako autor książek o zachowaniach zwierząt, które zostały przetłumaczone na wiele języków i są sprzedawane na całym świecie. W Polsce ukazała się na razie jedna z nich "Zachowania agresywne u psów". Inne pozycje tego autora to:
Changing Problem Behavior
Separation Distress and Dogs
Dominance Theory and Dogs
Empowerment Training
Dog Training
Raw Meat Diets for Cats and Dogs?
Canine Neuropsychology

 

"Zachowania agresywne u psów" James O'Heare
[wydawnictwo Galaktyka, 2009]

"Bardzo długo czekałem na polskie tłumaczenie jednej z najlepszych na świecie książek o zachowaniach agresywnych u psów. W swojej praktyce behawiorysty i trenera spotykam się z bezsilnością właścicieli takich psów, a także z bezradnością tych lekarzy, którzy nie widzą innego rozwiązania niż eutanazja. Ta książka zrewolucjonizuje podejście do rozwiązywania problemów agresji u psów. Jej autor, wybitny specjalista, opisuje nie tylko przyczyny i typologię agresji, ale przede wszystkim ujmuje problemowe zachowania w kontekście funkcjonowania psa w rodzinie i środowisku oraz omawia konkretne metody zapobiegania zachowaniom agresywnym i zalecaną terapię. Książka jest wartościowym przewodnikiem dla praktyków, a zwłaszcza dla lekarzy weterynarii i behawiorystów oraz właścicieli agresywnych psów. Proponowany przez Jamesa O'Heare'a sposób radzenia sobie z przypadkami agresji ułatwi właścicielom psów przezwyciężanie problemów i odnowienie więzi z psem."
                                                                             Jacek Gałuszka, behawiorysta, instruktor szkolenia psów
                                                                             [cytat z www.galaktyka.com.pl]

"Zachowania agresywne u psów" to poradnik przede wszystkim dla szkoleniowców i behawiorystów oraz dla osób, które mają już podstawową wiedzę na temat psich zachowań i szkoleń. Obowiązkowo też powinny po niego sięgnąć osoby posiadające psy agresywne. Książka w sposób profesjonalny ukazuje problem agresji występującej u psów i przedstawia schemat pracy behawiorysty oraz przybliża sposób jego postępowania - od obserwacji zwierzęcia według określonych kryteriów, poprzez ustalenie właściwej diagnozy, aż do podjęcia decyzji co do dalszego postępowania z psem. Autor zwraca uwagę na konsekwencje decyzji behawiorysty dotyczącej wyboru odpowiednich metod pracy z psem oraz odpowiedzialności za ich zastosowanie.

Spis treści:
I. Analiza przypadków agresji
Rozdział 1 - Spojrzenie na agresję z różnych perspektyw
Rozdział 2 - Agresja w statystykach
Rozdział 3 - Umiejętność analizy i prowadzenia przypadków
II. Co to jest zachowanie agresywne
Rozdział 4 - Zrozumieć zachowanie agresywne u psów
Rozdział 5 - Biologiczne podstawy zachowań agresywnych
III. Zapobieganie zachowaniom agresywnym
Rozdział 6 - Predyspozycje genetyczne i wybór właściwego psa
Rozdział 7 - Wpływ środowiska i zapobieganie zachowaniom agresywnym
IV. Ocena przypadków agresji
Rozdział 8 – Wstęp do oceny zachowania agresywnego
Rozdział 9 – Ocena funkcjonalna
Rozdział 10 – Przewidywanie prawdopodobieństwa sukcesu
V. Zasady rządzące zachowaniem i programowanie zmian zachowania
Rozdział 11 – Zasady behawioralne
Rozdział 12 – Procedury zmiany zachowania
Rozdział 13 – Programowanie zmiany zachowania
VI. Zmiany zachowań w praktyce: najważniejsze zasady
Rozdział 14 – Ogólna kontrola czynników poprzedzających
Rozdział 15 – Stosowanie procedury i przykładowe protokoły


Fragment z książki "Zachowania agresywne u psów" James O'Heare:

Po czym poznać, że pies jest zestresowany?

Oznaki stresu i dystresu są bardzo zróżnicowane, gdyż nie ma jednoznacznej reakcji na stres. Niemniej jednak istnieje kilka wskazówek, które informują nas, że mamy do czynienia ze stresem. Przedstawiamy listę możliwych oznak psiego stresu.
Mogą nimi być również zachowania przerzutowe. Aby określić z całą pewnością, że obserwowane objawy świadczą o stresie lub dystresie, należy przeanalizować cały zespół sygnałów i kontekst, w którym się pojawiają. Niektóre sygnały związane są z pobudzeniem i reaktywnością, inne z obniżeniem aktywności czy zamknięciem się w sobie. W momentach silnego stresu główną rolę odgrywa adrenalina, która uruchamia u psa pełną gotowość fizyczną i psychiczną. Natomiast przy długotrwałym stresie kortyzol oraz spadek poziomu NA, serotoniny i dopaminy powodują, że pies zamyka się w sobie. Wyróżnia się takie oznaki stresu jak:

Brak apetytu
Psy pod wpływem stresu często przestają przyjmować pożywienie czy smakołyki. Należy zwrócić uwagę na inne okoliczności: najedzony pies również odmawia przekąsek. Brak apetytu może też oznaczać, iż pies nie lubi jedzenia, którym go karmimy. Długotrwały stres powoduje, że zwierzę będzie jadło mniej i zacznie tracić na wadze.

Szybkie, płytkie ziajanie lub głębokie, wymuszone ziajanie
Głębokie ziajanie ze swobodnie opuszczonym językiem stanowi u psa normalną reakcję po wysiłku fizycznym, gdy jest mu gorąco; jest to również cecha charakterystyczna niektórych ras. W sytuacjach stresujących (które też mogą być wywołane przemęczeniem czy upałem) fafle są odsunięte do tyłu w szerokim uśmiechu, formując zmarszczki pod oczami i na czole. Ten sygnał należy rozpatrywać w kontekście innych czynników i w połączeniu z innymi oznakami stresu.

Brak skupienia i uwagi
Gdy pies nie reaguje na komendy, coś może przyciągać jego uwagę, np. wiewiórka. Pies zestresowany nie ignoruje poleceń, on ich prawdopodobnie nawet nie słyszy, więc na pewno nie poczuwa się do obowiązku ich wykonania. Ma on ograniczone możliwości słyszenia i skupienia uwagi, co uniemożliwia mu reagowanie.

Pocenie się opuszek łap
Psom pocą się opuszki łap na tle nerwowym, tak samo jak ludziom pocą się dłonie. Gdy zestresowany pies idzie po deskach, podłodze swojej klatki czy kiedy schodzi ze stołu weterynaryjnego, można zauważyć wilgotne odciski łap. Jest to efekt wydzielania się płynów z organizmu, co stanowi jeden z fizjologicznych mechanizmów obronnych.

Ziewanie
Jest to typowa i dość pewna oznaka stresu. Z wyjątkiem sytuacji, gdy pies układa się do snu, ziewanie stanowi oznakę stresu. Staje się wtedy intensywniejsze, a pies często przysuwa policzek do klatki piersiowej. Należy zwrócić uwagę na oznaki potwierdzające, że w danej sytuacji ziewanie nie jest zwykłym ziewaniem.

Zwiększona ruchliwość
Bardzo zestresowany pies może uruchomić mechanizm obronny, który sprawia, że panikuje, szaleje lub zachowuje się w sposób, który można nazwać wygłupianiem się albo po prostu dużą ruchliwością. Są to zachowania zasadniczo aktywowane przez stres i często funkcjonują jako zachowania przerzutowe. Psy nie potrafią przez dłuższy czas utrzymywać takiego poziomu pobudzenia, gdyż siły organizmu się wyczerpują, następuje dezaktywacja typowa dla chronicznego stresu i pies się wyłącza.

Zwiększone oddawanie moczu i kału
Pies, który zbyt często oddaje mocz i kał, może cierpieć na jakąś dolegliwość lub stres. Jeżeli natomiast załatwia się w domu, może być to kwestia braku odpowiedniej nauki lub oznaka bardzo poważnego stresu. Organizm znajdujący się w stanie napięcia sam z siebie wydala płyn - pies czuje wówczas dużą potrzebę wypróżnienia. Jest to jedna z przyczyn, dla których tego zachowania nigdy nie należy karać.

Wymioty i biegunka
Stres sieje w organizmie spustoszenie, a system trawienny zazwyczaj jako pierwszy reaguje osłabieniem. Pies może wymiotować i mieć biegunkę z wielu powodów, wliczając w to względy medyczne, ale przyczyną może też być stres.

Przeciąganie się
Gdy pies przeciąga się po obudzeniu z drzemki, po prostu przygotowuje się do wstania. Jeśli jednak zachowuje się tak w napiętej sytuacji, może to być oznaka stresu. Stres powoduje napięcie mięśni, więc przeciąganie się jest sposobem na ich rozluźnienie. Może to być również zachowanie przerzutowe.

Otrzepywanie się jak po wyjściu z wody
Psy, które są pod wpływem stresu, mogą starać się „strzepać z siebie stres". Często można zauważyć ten symptom na zajęciach szkoleniowych i w miejscach spacerów z psami. Gdy kończy się napięta konfrontacja, pies często się otrzepuje. Może to być również spowodowane chęcią rozluźnienia mięśni i pełnić funkcję ćwiczenia relaksacyjnego.

Zagubienie
Pies, który jest zestresowany, czasem zachowuje się dziwnie, jakby był zagubiony. Takie reakcje mogą też jednak wskazywać na problem medyczny, na przykład atak diabetyczny, dlatego należy je szczegółowo przeanalizować, zanim zakwalifikujemy je do oznak stresu.

Wysuwanie się penisa
Penis wysuwa się, gdy pies jest bardzo podniecony, co bywa często wynikiem sytuacji stresujących, w szczególności jeżeli mają one związek z jedzeniem. (Kalnajs, 2006).

Samookaleczenie
Zachowania w tej kategorii mogą obejmować obgryza¬nie ogona, gryzienie łapy bądź boku. Wiele jest powodów, dla których pies może sam sobie zadawać rany; bywa, że przyczynę stanowią predyspozycje genetyczne lub problemy zdrowotne (np. alergie). Takie zachowanie może być wzmacniane przypadkowo lub stanowić formę zachowań obsesyjnych. Pies może mieć rany albo cierpieć na chorobę, która powoduje ból w tych okolicach. Częstym powodem, dla którego pies liże lub gryzie przednie łapy, bywa artretyzm przednich pęcin. Bez względu na przyczynę pies, któ¬ry sam się okalecza, jest pod wpływem stresu. Wiele wrażliwych psów w taki sposób przekierowuje stres do środka. Może to być również zachowanie przerzutowe.

Przesadne zabiegi pielęgnacyjne
Przesadne zabiegi pielęgnacyjne polegają na nadmiernym wylizywaniu jednej części ciała, np. łap, boku lub genitaliów, co może spowodować powstanie rany w tych okolicach. Również w tym przypadku zachowanie takie może być wynikiem obrażeń, choroby albo zaburzeń kompulsywno-obsesyjnych. Najbardziej prawdopodobną przyczyną jest alergia, choć nie można wykluczyć stresu.

Nadmierna senność
Niektóre psy są leniwe. Charty lub buldogi angielskie mogą na przykład przeleżeć na kanapie 18 godzin dziennie w ramach normalnej aktywności. Każdy pies ma inny poziom energetyczny, więc do momentu wprowadzenia programu redukcji stresu ten element może być trudno rozpoznawalny. Wiele osób zauważa po fakcie, że pies był osowiały i ospały przed zastosowaniem odpowiedniego programu relaksacyjnego. Zamknięcie się w sobie to główny objaw przewlekłego stresu. Zdenerwowane psy nie wypoczywają odpowiednio w trakcie snu, co może być przyczyną tego, że cały czas mają ochotę spać.

Duże pragnienie
Pies, który pije więcej niż powinien, może cierpieć na jakąś dolegliwość (np. cukrzycę), ale może też prezentować zachowania przerzutowe mające na celu złagodzenie stresu.

Zachowania obsesyjne
Zachowania prezentowane przez zestresowane zwierzę często stają się obsesyjne. Gdy pies spędza dużo czasu, szczekając, kopiąc czy goniąc swój ogon bez specjalnego powodu, a zachowania te przedłużają się, znaczy to, że może doświadczać nadmiernego stresu. Pies sięga po takie strategie, aby odsunąć od siebie stres. Mogą to być również zachowania przerzutowe lub zachowania wzmacniane automatycznie. Serotonina oraz inne neuroprzekaźniki związane z reakcjami na stres biorą udział w zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych.

Nadpobudliwość
Jeżeli pies nie może się zrelaksować nawet w sytuacjach minimalnego kontrastu środowiskowego, może stać się nadpobudliwy. Ma to prawdopodobnie związek z zaburzeniami snu. W tym wypadku należy wziąć pod uwagę również naturalne predyspozycje charakterystyczne dla danej rasy.

Rozszerzone źrenice
Ma to związek z aktywacją układu nerwowego i wskazuje na duże pobudzenie oraz stres. Źrenice należy oceniać, mając na uwadze warunki oświetleniowe.

Łypanie okiem
Efekt ten powstaje, gdy pies otwiera szeroko oczy i patrzy w bok, tak że można zobaczyć białka oka. Dobrze opisuje ten objaw Kalnajs (2006). Poza kontekstem łypanie okiem przypomina tzw. błysk oka, który jest metakomunikacyjnym sygnałem zabawowym. Jeśli reakcji tej towarzyszą inne sygnały metakomunikacyjne, mówimy o błysku oka, jeżeli natomiast pojawiają się inne sygnały świadczące o stresie lub agresji, wtedy mamy do czynienia z łypaniem okiem.

Sztywnienie
U zestresowanego lub pobudzonego psa mięśnie się napinają, powodując sztywny chód i ruch ogonem.

Drgawki
Wiele psów pod wpływem silnego stresu będzie się trząść. Z kontekstu wynika, czy spowodowane jest to zimnem, czy stresem.

Zachowania przerzutowe
Są to reakcje, które w innej sytuacji byłyby zupełnie normalne, ale prezentowane są w oderwaniu od kontekstu i dlatego wyglądają dziwnie i nie na miejscu. Bardzo zestresowany pies w odpowiedzi na wydaną komendę może wykonać inną czynność (jeśli jest w stanie wystarczająco długo skupić się i usłyszeć polecenie). Psy mogą prezentować zachowania przerzutowe, gdy są zagubione lub doświadczają konfliktu wewnętrznego. Przykładowo, podczas interakcji dwóch psów, gdy jeden czuje się zastraszony, może zacząć obwąchiwać ziemię, aby zrobić przerwę w spotkaniu, która dla drugiego psa będzie do przyjęcia. Zachowania przerzutowe często idą w parze z sygnałami uspokajającymi. Mogą one zostać wzmocnione, powodując zachowanie przesądne.

 

Ina (20.03.2013)

 

 

 
Polish (Poland)Norsk bokmål (Norway)English (United Kingdom)